Τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα, δυο νησιά με ιστορία αιώνων έχουν να επιδείξουν έναν τεράστιο πλούτο σε αρχαιολογικούς-ιστορικούς χώρους και ευρήματα.
Οι λάτρεις της ιστορίας και του πολιτισμού μπορούν να περιηγηθούν στο σπήλαιο «Χουστή» στο Διακόφτι Κυθήρων, όπου οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως ευρήματα του 5000 π.Χ. ενώ με κάποια δυσκολία μπορούν επίσης να ανηφορίσουν στον λόφο του Παλαιοκάστρου όπου ήταν η αρχαία πρωτεύουσα του νησιού. Στον χώρο υπάρχει ο ναός των Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού, που κτίστηκε στη θέση του αρχαίου ιερού των Διοσκούρων, Κάστορα και Πολυδεύκη. Λίγο πιο πάνω, γύρω από τον ναό του Αγίου Γεωργίου του Βουνού, με πρόσφατες ανασκαφές εντοπίστηκε ένα ιερό που άρχισε να λειτουργεί από τα γεωμετρικά χρόνια.
Στην Παλαιόπολη, μετά από πληροφόρηση που θα ζητήσει από το προσωπικό του Αρχαιολογικού Μουσείου ο επισκέπτης μπορεί να δει πολλούς μινωικούς θαλαμοειδείς τάφους καθώς και το σωζόμενο τμήμα του Κάστρου που φύλαγε το λιμάνι της Σκάνδειας έως τα πρωτοβυζαντινά χρόνια (7ος αι.). Στον δρόμο προς τον Αυλέμονα όπως και στην οδό Αρχιμανδρίτου Μόρμορη, στον δρόμο προς το Διακόφτι, φαίνονται ακόμα τα αρχαία λατομεία με τον χαρακτηριστικό τρόπο κοπής.
Τα Κάστρα των Κυθήρων δεν μπορούν παρά να σας εντυπωσιάσουν. Η Παλαιόχωρα, βυζαντινή πολιτεία αφιερωμένη στον Άγιο Δημήτριο, στέκει αγέρωχη, όπως την άφησε ο θρυλικός πειρατής Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα που την κατέστρεψε το 1537. Στο Κάστρο του Μυλοποτάμου θα θαυμάσετε τις βυζαντινές εκκλησίες, ενώ από το Κάστρο της Χώρας, το οποίο πρόσφατα συντηρήθηκε και αναστηλώθηκε, μπορείτε να αφεθείτε στη μαγευτική θέα μέχρι τα Αντικύθηρα και την Κρήτη! Πολύ καλά διατηρείται και είναι εύκολα επισκέψιμο το Καστέλο στον Αυλέμονα, ένα οχυρό που φύλαγε, τα χρόνια της Βενετοκρατίας, το νέο λιμάνι που άρχισε να χρησιμοποιείται μετά την πρόσχωση του λιμανιού στη Σκάνδεια.
Τα τελευταία χρόνια η αρχαιολογική σκαπάνη ερευνά συστηματικά και την «Αίγιλα», στα Αντικύθηρα. Πρόκειται για μια τειχισμένη πόλη 300 περίπου στρεμμάτων του 4ου π.Χ. αιώνα της οποίας οι κάτοικοι είχαν ως κύρια ασχολία την πειρατεία κατά των περαστικών πλοίων από το Αιγαίο προς τη Δύση. .
Τόσο στη «Χουστή», όσο και στην «Αίγιλα», οι ανασκαφές που διενεργούνται κάθε Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο προσφέρουν στον επισκέπτη τη δυνατότητα να ξεναγηθεί στους χώρους της ανασκαφής από τους αρχαιολόγους, και αν επιθυμεί να βοηθήσει και ο ίδιος εθελοντικά.
